Glamour and glitter – nie wszystko złoto, co się świeci.
Najczęściej spotykany brokat składa się z plastiku metalizowanego poprzez napylanie glinem (aluminium). Produkowany jest głównie z poli(tereftalanu) etylenu znanego powszechnie pod nazwą PET, czyli z polimeru syntetycznego z grupy poliestrów. Do produkcji brokatu używany jest również BoPET (biaxially-oriented polyethylene terephthalate), tworzywo sztuczne bardziej odporne m.in. na ścieranie, działanie pleśni i uszkodzenia mechaniczne. BoPET produkowany jest pod różnymi nazwami handlowymi. Niektóre rodzaje brokatów wytwarzane są również z polimerów z grupy poliuretanów i polipropylenów. Lśniące okruchy o rozmaitych kształtach mają średnicę od od 0,05 do 2 mm.
Poza brokatem plastikowym produkowane są również jego wersje aluminiowe i szklane.
Wśród komponentów stosowanych do produkcji błyszczących ziarenek można znaleźć żywice epoksydowe i poliuretanowe, poliwinyloformal (PVF) oraz szereg pigmentów.
Przykładowe zastosowanie brokatu:
-
budownictwo (tynki, fugi, farby, tapety, ceramika budowlana),
-
poligrafia (druk brokatowy), kosmetyka (lakiery do paznokci, pudry, błyszczyki, cienie do powiek, lakiery do włosów),
-
przemysł spożywczy (cukiernictwo, alkohole, dekoracja potraw),
-
przemysł odzieżowy (od stóp do głów),
-
przemysł piśmienniczy i papierniczy (tusze, żele, kleje, farby, papier ozdobny, plasteliny),
-
przemysł wędkarski (zanęty naturalne z dodatkiem brokatu, przynęty naturalne z dodatkiem brokatu, przynęty sztuczne – błystki, woblery, twistery, pilkery, itp.),
-
dekoratorstwo wnętrz w rozmaitych wariantach,
-
zdobnictwo – decoupage, florystyka, sztuki plastyczne.
Brokat ze względu na mikroskopijne rozmiary praktycznie nie kwalifikuje się do recyklingu, a gdy dostanie się do środowiska przyrodniczego, są niewielkie szanse na jego skuteczną, szybką eliminację. Pozostaje więc tylko czekać, aż nastąpi powolny rozkład tych iskrzących się okruchów w ciągu kilkuset lat. W tym czasie brokat może stać się elementem łańcucha pokarmowego wielu organizmów, przeważnie tych związanych z wodą. Powszechnie znane są wyniki badań przedstawione przez profesora Richarda Thompsona z University of Plymouth, które pokazały, że około jedna trzecia z pięciuset ryb przebadanych w Kanale La Manche miała w swoich organizmach mikrocząsteczki plastiku. Niestety, brokat z powodu niewielkich rozmiarów oraz kuszącego dla zwierząt wyglądu (stąd np. jego zastosowanie w produktach wędkarskich) znajduje się w grupie niebezpiecznych odpadów. Właśnie wspomniane powyżej niewielkie rozmiary sprawiają, że błyszczące kawałeczki z produktów używanych w gospodarstwach domowych przedostają się do rzek i mórz, pomimo przejścia przez oczyszczalnie ścieków. Natomiast brokat stosowany w budownictwie czy dekoratorstwie na zewnątrz budynków, wędruje do rzek kanalizacją deszczową. Warto również wspomnieć o bezpośrednim dostarczaniu brokatu do wody poprzez produkty wędkarskie.
Należy tutaj przyznać, że brokat nie stanowi jedynego źródła zanieczyszczeń środowiska mikrocząsteczkami plastiku, bo mikrowłókna z odzieży uwalniające się do wody podczas prania w pralkach i suszenia w suszarkach bębnowych to kolejny potężny balast dla jezior, rzek, mórz i oceanów.
I jeszcze tak na marginesie brokatowych rozważań. Głównym dostawcą barwników (nie tylko do wytwarzania brokatu) kierowanych na rynek europejski są Chiny. Taka odległość pomiędzy krajem produkcji, a odbiorcą pociąga za sobą dużą emisję zanieczyszczeń towarzyszących transportowi towarów.
Osobnym tematem jest sama produkcja pigmentów. Pozyskanie surowców oraz warunki, w jakich są wytwarzane barwniki, pociągają za sobą poważne obciążenie środowiska.
